2 aprel 2021-ci il tarixli, 286-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə Əmək Məcəlləsinə (bundan sonra: Məcəllə) bir sıra dəyişikliklər edilmişdir.
Dəyişikliklər əmək müqaviləsinin mülki hüquqi müqavilə ilə pərdələnməsinin qarşısının alınmasına yönəlmişdir. Dəyişiklərə görə, “əmək münasibətlərinin mülki hüquqi müqavilələrlə rəsmiləşdirilməsinin yolverilməzliyi” Məcəllənin əsaslandığı prinsinlərdən biridir. Məcəlləyə edilmiş əlavələrdə əmək münasibətlərinə anlayış verilmiş və tərəflər arasındakı münasibətlərin mülki hüquqi müqavilələrlə rəsmiləşdirilməsinə yol verilməyən hallar sadalanmışdır. Belə ki, Əmək Məcəlləsində “əmək münasibətləri” ifadəsindən istifadə edilsə də, bu ifadənin anlayışının nədən ibarət olduğu təsbit edilməmişdi.
Qanuna əsasən, aşağıda qeyd edilmiş hallar əmək münasibətlərinin mövcudluğu üçün əsas hesab edilir və bu hallarda mülki-hüquqi müqavilə bağlanması yolverilməzdir:
tərəflər arasında bağlanmış müqavilədə əmək müqaviləsinin məzmununa xas müddəalar olduqda və ya əmək müqaviləsinin formasında bağlandıqda;
münasibətlərin rəsmiləşdirilməsi zamanı əmək kitabçası tələb edildikdə;
münasibətlər müvafiq peşə və ya vəzifəyə qəbul (təyin) edilmə, o cümlədən ödənişli seçkili və ya təyinatlı, habelə müsabiqə əsasında vəzifəni tutma, kvota üzrə işə düzəlmə, məhkəmənin qərarı ilə işə bərpa olunma ilə bağlı yarandıqda;
münasibətlər işəgötürənin əsas fəaliyyət sahəsinə aid işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsi ilə bağlı yarandıqda;
münasibətlər işlərin (xidmətlərin) əvəzçilik və ya müvəqqəti əvəzetmə qaydasında yerinə yetirilməsi ilə bağlı yarandıqda;
münasibətlər müvəqqəti xarakter daşıdığı halda müqavilənin uzadılması ilə bağlı Məcəllənin “müddətli əmək müqaviləsinə xitam verilməsi” barədə qaydaları tətbiq edildikdə;
müqaviləyə görə ödənilən haqqın tərkibi aylıq tarif (vəzifə) maaşından, əlavədən və mükafatdan ibarət olduqda;
müqavilədə Məcəllənin işçinin öhdəlikləri, əmək müqaviləsinə xitam verilərkən işçilərin təminatları, məzuniyyət, işçilərin iş yerinin və orta əmək haqqının saxlandığı hallar, əmək və icra intizamının pozulmasına görə intizam məsuliyyəti ilə bağlı maddələrində göstərilən məsələlər tənzimləndikdə.
Yuxarıda sadalanan halların mövcudluğunun təsbit edildiyi gündən, yazılı əmək müqaviləsi bağlanmalıdır.
Dəyişikliklər qeyri-rəsmi məşğulluğun qarşısının alınmasına istiqamətlənməklə, şəxslərin əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməməsi ilə məhrum olduğu hüquqlarının, o cümlədən sosial təminat hüquqlarının təmin edilməsini nəzərdə tutur.
